Cykl lekcji poświęconych muzyce i muzykom współczesnym. na temat muzyki filmowej, instrumentów oraz sylwetki jednego z artystów W.Kilara.
SCENARIUSZE LEKCJI " WIEDZA O KULTURZE ".
TEMAT : Elementy dzieła muzycznego. CELE LEKCJI
- uczeń potrafi wymienić elementy dzieła muzycznego i je zanalizować.
METODY DYDAKTYCZNE : wykład, pogadanka, słuchanie muzyki.
PLAN LEKCJI
- Czynności organizacyjno- porządkowe
- Elementy dzieła muzycznego :
- rytm
- melodyka
- harmonia
- agogika
- dynamika
- kolorystyka
- artykulacja
- Analiza przy odsłuchu utworów muzycznych.
SZCZEGÓŁOWY PLAN LEKCJI
MELODYKA ( wokalna, instrumentalna ) następstwo dźwięków różnej wysokości
- kantylenowa ( o cechach śpiewności )
- figuracyjna ( oparta np. na jednostajnym ruchu wartości rytmicznych )
- ornamentalna ( zawierająca ozdobne figury )
- deklamacyjna ( zbliżona do mowy )
RYTMIKA : wyznacza zależności czasowe zachodzące pomiędzy dzwiękami
HARMONIA – współbrzmienie
AGOGIKA- reguluje tempo utworu, szybkość następstwa dźwięków ; tempo ma wpływ na charakter utworu. adagio ( powoli ) , moderato ( umiarkowanie ), allegro ( prędko ), presto ( szybko ), accelerando ( coraz szybciej ), ritenuto ( coraz wolniej ) ...
DYNAMIKA- decyduje o sile brzmienia , stoi na usługach wyrazu emocjonalnego piano ( cicho ), forte ( głośno ), crescendo ( coraz głośniej ), diminuendo ( coraz ciszej ) ...
KOLORYSTYKA – barwa dźwięku- zależna od liczby i środków wykonawczych, ma wpływ na wyraz utworu.
ARTYKULACJA – określa sposób wzbudzania dźwięków legato ( łączyć ), potarto ( oddzielanie dźwięków ), staccato ( odrywać )...
SCENARIUSZE LEKCJI " WIEDZA O KULTURZE ".
TEMAT : Instrumenty muzyczne
CELE LEKCJI :
- uczeń potrafi wymienić instrumenty muzyczne i przyporządkować je do poszczególnych grup ;
- potrafi rozróżnić dźwięk instrumentu.
METODY DYDAKTYCZNE :
- wykład aktywizujący ;
- dyskusja ;
- słuchanie muzyki.
PLAN LEKCJI
- Czynności organizacyjne.
- Przedstawienie grup instrumentów muzycznych.
- Przykłady muzyczne ( nagrania ).
- Rekapitulacja lekcji.
SZCZEGÓŁOWY PLAN LEKCJI
AEROFONY : z grec. aer – powietrze, phone- dzwięk, Najbardziej podobne do ludzkiego głosu, bo są to instrumenty dęte. Dźwięk powstaje przez wprawianie w ruch słupa powietrza. Zasadniczą ich częścią jest otwarta rura wykonana z drewna lub blachy. Dźwięk skraca się poprzez zamykanie otworów.
Instrumenty dęte
- Blaszane ( ustnik tych instrumentów jest blaszany ) : trąbka, puzon, tuba, waltornia ( róg)
- Drewniane ( ustnik drewniany ) : flet, piccolo, flet poprzeczny, flet prosty, kornet, saksofon, obój, klarnet, fagot.
- Organy, akordeon.
IDIOFONY : z grec. idios- własny Instrumenty perkusyjne samobrzmiące, których dźwięk powstaje przez drgania całych instrumentów :
- Dzwonki : instr. z metalowymi sztabkami,
- Wibrafon : instr. z metalowymi sztabkami, większy od dzwonków
- Ksylofon : instr. z drewnianymi sztabkami;
- Marimba : instr. z drewnianymi sztabkami, większy od ksylofonu ;
- Gong, talerze, kastaniety etc.
MEMBRAMOFONY : z grec .membrana- błona Instrumenty perkusyjne, w których źródłem dźwięku jest drgająca przez uderzenie membrana ( błona lub skóra );bębny, kotły. Wydaje tylko jeden dźwięk, ale jego wysokość można regulować przez zmianę napięcia membrany.Gra się dłońmi, pałeczkami, szczotkami itp. CHORDOFONY : chorda- struna Instrumenty strunowe
- skrzypce, altówka, wiolonczela, kontrabas ( smyczkowe );
- pianino, fortepian ( młoteczkowe );
- gitara, banjo, bałałajka, mandolina, harfa, klawesyn ( szarpane )
ELEKTROFONY : Instrumenty muzyczne, w których dźwięk albo wzmacniany elektrycznie ( np. gitara ), albo powstaje przez impulsy elektryczne ( keyboard itp.)
LITERATURA MUZYCZNA :
- Kenny G (saksofon )
- W.Kilar " Pan Tadeusz ", Polonez ( obój )
- J.S.Bach " Yoccata i Fuga d-moll " ( organy )
- Safri Dou ( membranofony )
- C.Saint- Seans " Karnawał zwierząt- Słoń " 9 kontrabas )
- G.P. Telemann Sonata na obój i skrzypce
- Koncert na flet
- Koncert na trąbkę
- Podwójny koncert na 2 waltornie
- E.Couperin " Komar " ( klawesyn )
- J.S.Bach Suita nr 1 " Preludium " ( wiolonczela )
- Fr.Chopin, Koncert fortepianowy e-moll.
SCENARIUSZE LEKCJI " WIEDZA O KULTURZE ". TEMAT : Rodzaje zespołów muzycznych. Sylwetka dyrygenta. CELE LEKCJI :
- uczeń potrafi wymienić i rozpoznać zespoły muzyczne,
- potrafi wyjaśnić rolę dyrygenta
METODY DYDAKTYCZNE : wykład, pogadanka, słuchanie muzyki.
PLAN LEKCJI
- Czynności organizacyjne.
- Pogadanka na temat rodzajów zespołów.
- Sylwetka dyrygenta.
- Słuchanie przykładów.
SZCZEGÓŁOWY PLAN LEKCJI
Rodzaje zespołów. O artystycznej wartości muzyki nie świadczy wielkość i głośność utworu.By zaistniał zespół musi być min. 2 wykonawców. Zespół kameralny Z wł. camera- komnata, zespół o małej liczbie wykonawców, przeznaczony do koncertowania w mniejszych pomieszczeniach ( duet- 2, trio-tercet-3, kwartet-4, kwintet-5, sekstet-6, septet-7, oktet- 8 ... ).Pomysłowość kompozytorów, co do składu takich zespołów nie zna granic. Od bardzo dawna muzyka instrumentalna służyła jako akompaniament do tańca i śpiewu. Zespoły towarzyszące tańcom miewały rozmaite składy i często zmieniały się zaspokajając coraz to nowsze mody i gusty.
- w XIX w. orkiestra króla walca – Jana Straussa opierała się przede wszystkim na brzmieniu instr. smyczkowych " dobarwianych " dętymi.
- Wyjątkowo rozbudowana grupa instr. dętych blaszanych jest w big- bandzie. Jest to wielki zespół towarzyszący tańcom jazzowym i latynoamerykańskim.
- Współczesnym tańcom i piosenkom towarzysza instrumenty podkreślające przede wszystkim rytm : gitara elektryczna, basowa, organy, perkusja.
- Do śpiewu w muzyce dawnej najchętniej akompaniowano na lutni, od XIX wieku.Repertuar piesniowy wykonywany był przede wszystkim z z towarzyszeniem fortepianu ( pieśni M. Karłowicza, Fr.Chopina, Fr.Schuberta ). Od prawie 4 stuleci śpiewakom towarzyszy w operze orkiestra.Dopiero w II poł. XIX w. zaczęto przyznawać w orkiestrze operowej zadanie ważne i samodzielne. Orkiestra " wyszła " z kanału w operze, powiększył się jej skład : Wielka orkiestra symfoniczna ,skład :
- kwintet smyczkowy : I, II skrzypce, altówka, wiolonczela, kontrabas,
- instrumenty dęte drewniane,
- instrumenty dęte blaszane,
- fortepian, harfa,
- zestaw perkusyjny.
Rola dyrygenta
- choć to może banalne, ale zaczyna utwór, kieruje zespołem
- interpretuje utwory ( tempo, dynamika, artykulacja )
- zna utwór " od podszewki ", koryguje błędy wykonawców
- do prowadzenia orkiestry posługuje się batutą ( pałeczką dyrygencka )
- do podawania dźwięków głównie w chórze służy kamerton ( podaje a " rozkleślne ", 440 hz)
LITERATURA MUZYCZNA
- J.Strauss, Walce,
- V.A.Mozart " Eine Cleine Nachtmusic " ( kwartet)
- N.Paganini " Sonata na skrzypce i gitarę " ( duet )
- V.A. Mozart " Czarodziejski flet " ( opera )
- M.Ravel " Bolero " ( orkiestra symfoniczna )
SCENARIUSZE LEKCJI " WIEDZA O KULTURZE ".
TEMAT : Muzyka filmowa
CELE LEKCJI :
uczeń potrafi wyjaśnić rolę i znaczenie muzyki w filmie, potrafi wymienić kompozytorów muzyki filmowej. METODY DYDAKTYCZNE : pogadanka, dyskusja, wykład, słuchanie muzyki.
PLAN LEKCJI
- Czynności organizacyjne.
- Zagadka muzyczna jako wstęp do tematu lekcji.
- Pogadanka o muzyce filmowej.
- Wykład.
- Wojciech Kilar jako jeden z najwybitniejszych polskich kompozytorów muzyki filmowej. Przytoczenie cytatów ,wywiadu z tymże kompozytorem.
- Słuchanie muzyki filmowej.
SZCZEGÓŁOWY PLAN LEKCJI
- Czynności dydaktyczno- organizacyjne.
- Zagadka jako wstęp do tematu lekcji będąca pretekstem do rozpoczęcia dyskusji.
" Mission Impossible " –
- Pogadanka o muzyce filmowej ( czemu służy muzyka filmowa ? ).
- Wykład o muzyce filmowej .
- pobudza emocje;
- wprowadza nastrój;
- ilustruje zjawiska przyrody, uczucia, stan psychiczny bohaterów ;
- może być tłem do obrazu, wypełniać " luki ";
- może być promowana przez znanych wokalistów i reklamować w ten sposób film;
- jest współtwórcą filmu...
- Wojciech Kilar
urodził się w 1932 roku we Lwowie. Ojciec był lekarzem, matka aktorką to też w domu raczej mówiło się o teatrze. " Z domu wyniosłem przekonanie, że sztuka jest w życiu czymś ważnym, a nawet najważniejszym.Myślałem, że praca ojca służy zarabianiu pieniędzy, ale prawdziwy sens ma to, co robi mama .( ... ) W Krośnie ( gdzie przebywał ) moja mam posłała mnie na lekcje fortepianu do pewnej starszej pani, która miała szalenie nabożny stosunek do muzyki. Pamiętam jak podnosiła ręce mówiąc – Bach, Beethoven, dwaj geniusze. Tak zetknąłem się ze słowem- geniusz. Nie wiedziałem jeszcze co ono oznacza, ale wydawało mi się, że ma w sobie coś boskiego.Oba nazwiska zaczynają się na " B",pomyślałem więc, że Bach, Beethoven i Bóg tworzą trójcę. ( ... ) Jednak w dalszym ciągu nie byłem w stanie zrozumieć muzyki i oczywiście marzyłem tylko, żeby te lekcje muzyki jak najszybciej się skończyły".
"Ziemia obiecana " – W.Kilar. Z momentem wyjazdu do Rzeszowa zmienił się jego nauczyciel i dzięki niemu stosunek Wojciecha do muzyki. Po wysłuchaniu pewnego koncertu na żywo wspomina : " To była moja kolejna fascynacja ( ... ). Myślałem, że ci, którzy tworzą muzykę to istoty nieziemskie, których nie można spotkać, dotknąć, zobaczyć .Wydawało mi się, że kompozytorzy tj.Bach, Beethoven byli jakimś duchami nie z tej ziemi... Jeden leczy ludzi, drugi buduje domy, trzeci szyje, czwarty sprząta ulice, a kompozytor pisze muzykę. Każdy musi w życiu robić to, do czego ma jakieś zdolności i co lubi". Pytany jak wdał się w przygodę z filmem odpowiada : " Kino jest częścią naszego życia. Przygoda z nim bywa szansą życiową, wejściem na wyższy poziom artystyczny. Notabene Pan Bóg strzegł, że nie napisałem muzyki do filmów Van Dama ( a byłem krok od tego ), bo popsułbym sobie opinię w Hollywood.Szczęśliwie udało mi się zdobyć marke kompozytora, który pracuje tylko z wielkimi : z Romanem Polańskim, Francisem Fordem Coppolą, Jane Campion . Pewnego dnia o godz. 3 nad ranem zadzwonił do mnie pewien amerykański reżyser z propozycja napisania muzyki : Drakuli " muzyki.Oczywiście zgodziłem się, ( ... ) bo lubię i cenię właśnie " kino ", które to pojęcie oznacza w języku ludzi filmu obraz, ruch, akcje, wielkie namiętności etc. a po drugie była to propozycja nie do odrzucenia ".
" Dracula" – W. Kilar. Pytany, czy muzykę pisze na podstawie scenariusza czy gotowego obrazu odpowiada : " Producenci przysyłają mi scenariusze tylko w tym celu, żebym mógł się zorientować w charakterze danego filmu, a muzykę piszę na końcu, gdy wszystko jest już gotowe ". Dalej mówi : " Ja bardzo rzadko oglądam filmy ze swoja muzyką. Czasem po prostu muszę, gdy producent zaprosi mnie na premierę .W filmach z moją muzyką widzę, że jest ona często wyciszona, usuwana na drugi plan, że reżyserzy nie mogą sobie z nią poradzić .Zawsze żądam od reżyserów dłuższych dwuminutowych odcinków do opracowania, dlatego, że staram się pisać muzykę kształtną ". " Pan Tadeusz "- Polonez – W.Kilar. Kilar można by rzec jest kompozytorem uniwersalnym. Nie ogranicza się do jednego gatunku filmowego, ale ma w swoim dorobku szeroką gamę filmoteki. Są to filmy oparte na literaturze: " Lalka ", " Trędowata " , " Ziemia obiecana " , " Rodzina Połanieckich ", " Pan Tadeusz " .Sprawdza się również jako kompozytor muzyki do filmów obyczajowych : " Bilans kwartalny " , " Faustyna " .Nie brakuje też elementów grozy w " Drakuli " i humoru w " Rejsie " . " ... Można powiedzieć, że jestem wesoły i zmysłowy, że cieszę się darem życia. Tego, że trzeba przyjmować wszystko- to, co złe i to, co dobre jako dar Boży, nauczyłem się od mojej żony. To wielki dar, że jestem w stanie cokolwiek przeżywać, że w ogóle jestem ... ".
Słuchanie muzyki filmowej
- Przykład muzyki ilustrującej zjawisko przyrody :
" W pustyni w w puszczy " ( Pustynna burza ), muz. Krzesimir Dębski,
- Przykład muzyki ilustrującej stan psychiczny bohatera : ( pianista gra koncert S.Rachmaninova )
" Shine " , muz. Dawid Hirschfelder,
- Przykład muzyki filmu gangsterskiego :
" Ojciec chrzestny " , muz. Ennio Morricone
- Film miłosny
" Zagubione serca ", muz. Dave Gruzin
- A zaczęło się od filmów niemych :
" Raghtime " muz.Scot Joplin
- Christina Aquilera promująca film :
" Moulin Rouge " mgr Grażyna Zaboronek
|